No powiedz coś! No mów! Odezwij się! Pani się ciebie coś pyta! No nie wstydź się!
Wiele dzieci słyszy takie upomnienia. Część z nich reaguje tak, jak byśmy chcieli. Część idzie w zaparte. A część mimo szczerych chęci nie jest po prostu w stanie wydusić z siebie nawet kilku słów. Rodzicowi ciężko jest zrozumieć, czemu tak się dzieje. Czemu dziecko, któremu w domu buzia się nie zamyka, nie potrafi powiedzieć prostego „tak” lub „nie” przy kimś obcym? Czemu dziecko, które na każde słowo rodzica ma trzydzieści słów od siebie, nawet nie otwiera buzi w przedszkolu? Czemu dziecko, które na podwórku jest odważne i wesołe, w szkole prosi koleżankę, żeby za nie odpowiadała nauczycielowi?
Odpowiedzi mogą być różne, tak jak różne są dzieci i ich potrzeby. Ale jeśli zetknąłeś się z takim problemem bardzo prawdopodobne, że u jego podstaw leży mutyzm wybiórczy.
Mutyzm wybiórczy – co to jest?
„Mutyzm wybiórczy, zwany również selektywnym (…) jest zaburzeniem lękowym polegającym na wybiórczości mówienia, przez co rozumie się, że dziecko mówi w pewnych sytuacjach, a milczy w innych. Najczęściej zaburzenie to rozwija się we wczesnym dzieciństwie, między trzecim a piątym rokiem życia.” To definicja mutyzmu wybiórczego z książki wydanej niedawno przez wydawnictwo Impuls – „Mutyzm wybiórczy. Skuteczne metody terapii.” Jest to bardzo ciekawa, choć dość specjalistyczna publikacja, która podaje zarówno przyczyny, objawy jak i metody terapii pomagające dzieciom z mutyzmem wybiórczym odzyskać głos w sytuacjach stresowych. Warto żeby zainteresowali się nią rodzicie, którzy podejrzewają, że ich dziecko może mieć taki problem. Ale warto też, może nawet bardziej niż w przypadku rodziców, warto żeby tą publikacją zainteresowali się nauczyciele przedszkolni i wczesnoszkolni. To właśnie oni są w stanie wykryć to zaburzenie, ze względu na to, że
a) przedszkole i szkoła mogą być tym stresującym czynnikiem, który wywołuje mutyzm wybiórczy, więc to tam ujawni się on często po raz pierwszy
b) wcześnie zdiagnozowany i poddany terapii mutyzm wybiórczy można pokonać
c) niezauważony na pierwszych etapach edukacji, umacnia się i utrudnia dzieciom zarówno edukację na wyższych poziomach, jak i normalne społeczne funkcjonowanie.
Objawy mutyzmu wybiórczego
Na szczęście objawy mutyzmu selektywnego, jeśli się o nich wie, nie są zbyt trudne do rozpoznania. Łatwo więc je wyłapać i skierować dziecko do odpowiedniego terapeuty. A znając reguły dotyczące terapii i samego zaburzenia, można we współpracy z terapeutą wspierać dziecko tam gdzie tego najbardziej potrzebuje – czyli najczęściej w przedszkolu i szkole. Jak zatem rozpoznać, czy dziecku potrzebna jest dokładniejsza diagnoza w tym kierunku?
„Jakie zachowania u dziecka w przedszkolu mogą sugerować występowanie mutyzmu wybiórczego? By to ustalić, nauczyciel przedszkola powinien odpowiedzieć sobie na poniższe pytania:
- Czy dziecko rozmawia z rówieśnikami w przedszkolu?
- Czy dziecko rozmawia z nauczycielami i innym personelem przedszkolnym?
- Czy dziecko aktywnie werbalnie uczestniczy w zabawach i zajęciach przedszkolnych?
- Czy dziecko mówi chóralnie z grupą wiersze i śpiewa piosenki?
- Czy dziecko spożywa posiłki czy korzysta z toalety?
Jeśli na większość z tych pytań odpowiedź brzmi „nie”, „czasem”, „mówi tylko szeptem” i jednocześnie wiadomo, że dziecko normalnie rozmawia z rodzicami w domu, to istnieje prawdopodobieństwo występowania u niego mutyzmu wybiórczego. W takim przypadku należy przekazać spostrzeżenia rodzicom i specjalistom (psycholog, logopeda) pracującym w przedszkolu. Następnie trzeba wdrożyć odpowiednie postępowanie wobec dziecka i ewentualnie rozpocząć proces diagnostyczny.” („Mutyzm wybiórczy. Skuteczne metody terapii.”)
Naprawdę nie warto bagatelizować sprawy, zwalać wszystkiego na nieśmiałość, czy zarzucać dziecku, że jest niegrzeczne. Mutyzm wybiórczy może przybierać różne formy – czasami dziecko poza domem nie rozmawia wcale, czasem mówi bardzo cicho, albo tylko z wybranymi osobami. Ale niezależnie od stopnia nasilenia dzieci z mutyzmem wybiórczym napotykają na swojej drodze wiele trudności, które nawarstwiając się mogą doprowadzić do jeszcze poważniejszych zaburzeń. Autorki książki jednak pocieszają, że wcześnie wykryty jest stosunkowo łatwy w leczeniu, a prawidłowa terapia i szybka diagnoza pozwalają szybko całkowicie pozbyć się problemu.
A Wy – słyszeliście kiedyś o tym zaburzeniu? Mieliście kiedyś do czynienia z osobami dotkniętymi mutyzmem wybiórczym?
Pamiętaj, że ja w ten artykuł włożyłam czas i pracę. Jeśli więc Ci się podoba i uważasz, że może się przydać komuś ze swoich znajomych – udostępnij go dalej. Takie udostępnienia i komentarze, to dla mnie znak, że moja praca nie idzie na marne.
A jeśli jesteś na blogu po raz pierwszy – serdecznie zapraszam do zapoznania się z zakładką„Od czego zacząć czytanie bloga?”
